تحلیل آمارهای مربوط به سه گروه اصلی آزمایشی کنکور امسال نشان می‌دهد که همچنان دانش‌آموزان مدارس سمپاد (تیزهوشان) دست برتر را در میان برترین‌ها دارند. طبق آمار، ۷۳ درصد از نفرات برتر این سه گروه را دانش‌آموزان سمپادی تشکیل داده‌اند. نکته قابل‌توجه اینکه در گروه علوم تجربی، هیچ‌یک از نفرات برتر از مدارس غیرسمپادی نبوده‌اند؛ موضوعی که گویای برتری سیستم آموزشی و رقابت‌پذیری این مدارس نسبت به دیگر مدارس است.
روز گذشته، سازمان ملی سنجش ارزشیابی نظام آموزش کشور طی یک نشست خبری، اسامی برترین‌های کنکور را اعلام کرد. به گفته عبدالرسول پورعباس، سرپرست این سازمان، فرآیند انتخاب رشته از ۱۴ شهریورماه آغاز خواهد شد. با این حال، اعلام نتایج با دو هفته تأخیر انجام شد که علت اصلی آن، برگزاری انتخابات ریاست‌جمهوری و تأثیر آن بر زمان‌بندی برگزاری مرحله دوم آزمون و اعلام نتایج بوده است. این شیوه اطلاع‌رسانی و زمان‌بندی، از ویژگی‌های متفاوت و جالب این دوره از کنکور به شمار می‌رود.
با گذشت دو سال از اجرای فرآیند مرحله‌ای شدن کنکور و اجرایی شدن مدل جدید سنجش از دی‌ماه ۱۴۰۱، به نظر می‌رسد این تغییرات نتوانسته است از شدت و تب‌وتاب رقابت کنکور بکاهد. بررسی‌ها نشان می‌دهد که بسیاری از داوطلبان تمایل بیشتری به انتخاب رشته‌های بدون آزمون دارند. این موضوع به‌ویژه در کنکور سال ۱۴۰۳ مشهود است، چرا که تعداد شرکت‌کنندگان این آزمون نسبت به مدت مشابه سال‌های قبل با کاهش ۱۵ درصدی همراه بوده است. عوامل متعددی از جمله اضافه شدن آزمون اختصاصی دانشگاه فرهنگیان، ممنوعیت شرکت همزمان در گروه زبان و دیگر گروه‌های آزمایشی، و همچنین افزایش نرخ بیکاری فارغ‌التحصیلان دانشگاهی، در این روند تأثیرگذار بوده‌اند.علاوه بر این، تحلیل داده‌های مربوط به مراحل اول و دوم کنکور نشان می‌دهد که بخشی از داوطلبانی که در مرحله اول شرکت کرده‌اند، تمایلی به شرکت در مرحله دوم نشان نداده‌اند. این مسئله گویای این است که شیوه دومرحله‌ای شدن کنکور نتوانسته است آن‌طور که انتظار می‌رفت، مورد استقبال داوطلبان قرار گیرد.
توزیع ناعادلانه امکانات آموزشی و دسترسی نابرابر به این امکانات، به‌ویژه برای خانواده‌های مقیم استان تهران، همچنان یکی از مسائل تکراری و البته حل‌نشده در نظام آموزشی کشور به شمار می‌رود. این موضوع باعث شده است که عدالت آموزشی به یکی از بحث‌برانگیزترین چالش‌های جامعه تبدیل شود. هر بار با اعلام اسامی برترین‌های کنکور، این مسئله بار دیگر مورد توجه قرار می‌گیرد و نشان می‌دهد که محل زندگی نقشی قابل توجه در موفقیت تحصیلی و شغلی افراد دارد.این شرایط البته به معنای نفی توانمندی دانش‌آموزان دیگر استان‌ها نیست؛ اما آمارها و واقعیت‌های کنکور امسال نیز نشان داد که زندگی در پایتخت یا استان‌های برخوردار، همچنان یکی از عوامل مهم در دستیابی به موفقیت‌های تحصیلی است. بررسی آمار برترین‌های کنکور امسال حاکی از آن است که از مجموع ۴۰ نفر برتر در پنج گروه آزمایشی، ۱۱ نفر (معادل ۲۷.۵ درصد) در مدارس استان تهران تحصیل کرده‌اند.
پس از تهران، استان خراسان رضوی با شش داوطلب و سهم ۱۵ درصدی در جایگاه دوم قرار دارد. استان‌های اصفهان و تبریز نیز هر کدام با سه داوطلب، ۷.۵ درصد از رتبه‌های برتر را به خود اختصاص داده‌اند. در مقابل، استان‌هایی مانند قزوین، کرمانشاه، رشت و رفسنجان تنها یک نماینده در میان برترین‌ها داشته‌اند. این آمار نشان‌دهنده شکاف قابل‌توجهی در کیفیت آموزش و دسترسی به امکانات آموزشی میان مناطق مختلف کشور است.
تفاوت در توزیع امکانات آموزشی، از زیرساخت‌های مدارس گرفته تا دسترسی به معلمان توانمند و منابع کمک‌آموزشی، نقش مهمی در این اختلاف دارد. از سوی دیگر، تمرکز امکانات در مراکز استان‌ها، به‌ویژه تهران، باعث شده است که دانش‌آموزان مناطق محروم و کم‌برخوردار، در رقابت برای کسب رتبه‌های برتر کنکور با چالش‌های جدی مواجه شوند.تحلیل این آمارها و روندهای مشابه نشان می‌دهد که اگرچه استعدادهای فراوانی در سراسر کشور وجود دارد، اما نبود شرایط برابر و زیرساخت‌های مناسب آموزشی در بسیاری از مناطق، فرصت شکوفایی این استعدادها را محدود کرده است.
برای حل این مسئله، لازم است که سیاست‌گذاران آموزشی با جدیت بیشتری به مسئله عدالت آموزشی توجه کنند. توزیع متوازن امکانات، ارتقای کیفیت مدارس در مناطق محروم و ارائه حمایت‌های ویژه به دانش‌آموزان این مناطق می‌تواند گامی موثر در جهت کاهش شکاف موجود باشد. تنها با ایجاد فرصت‌های برابر برای همه دانش‌آموزان است که می‌توان انتظار داشت عدالت آموزشی، نه در حرف بلکه در عمل، محقق شود.
سایت کتاب کلاس منبع مناسب و جامعی برای داوطلبان کنکور می باشد.
ایمیل: info@ketabkelas.com
